Մեր հանրապետության կառավարության նստավայրը մայրա­քաղաք Երևանն է: Այստեղ են կայացվում մեր երկրի համար ամե­նակարևոր որոշումները: Իսկ հիմա պատկերացնենք, թե  ի՞նչ կկա­տարվեր, եթե հեռավոր կամ թեկուզ և մայրաքաղաքին մոտ գտնվող ցանկացած մեծ ու փոքր բնակավայրի առօրյա հարցերով զբաղվեին միայն Երևանում: Իրենց հուզող ցանկացած խնդրի լուծման համար մարդիկ ստիպված պետք է երկար ճանապարհ հաղթահարեին Երևան հասնելու համար: Այդպիսի անհարմարություններից խուսափելու համար Հայաստանի Հանրապետության տարածքը բաժանված Է վարչատարածքային միավորների՝ մարզերի: Դրանք 10-են (տես աղյուսակը):

Հայաստանի Հանրապետության մարզերըՎարչական մարզերՄարզայինկենտրոնը1. Արագածոտնի Աշտարակ2. ԱրարատիԱրտաշատ3. ԱրմավիրիԱրմավիր4. ԳեղարքունիքիԳավառ5. ԼոռուՎանաձոր6. ԿոտայքիՀրազդան7. ՇիրակիԳյումրի8. ՍյունիքիԿապան9. Վայոց ՁորիԵղեգնաձոր10. ՏավուշիԻջևան

Յուրաքանչյուր մարզ ունի իր մարզպետարանը, որը մարզպետի գլխավորութամբ զբաղվում է տվյալ մարզի գյուղերի և  քաղաքների զարգացման, բնակչության կյանքին առնչվող հարցերի և շատ այլ պետական խնդիրների լուծմամբ: Բացի այդ, յուրաքանչյուր բնակավայրի խնդիրների լուծմամբ զբաղվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինները՝ քաղաքապետի կամ գյուղապետի գլխավորությամբ: Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կա ավելի քան 900 բնակավայր: Դրանցից 49-ը քաղաքներեն, մնացածը՝ գյուղեր: Քաղաք­ները միմյանցից տարբերվում են մի շարք հատկանիշներով՝ բնակչու­թյան թվով, տնտեսական գործունեութամբ և այլն:

Հայաստանի ամենախոշոր քաղաքը Երևանն է: Այստեղ են գտնվում մեր հանրապետության նախագահի նստավայրը, կառավարության շենքը, Ազգային ժողովը, բոլոր նախարարությունները: Երևանում կան բազմաթիվ գործարաններ, մշակութային օջախներ, թանգարաններ, համալսարաններ, ժամանակակից հյուրանոցներ և այլն:

Հանրապետության երկրորդ խոշոր քաղաքը Շիրակի մարզկենտրոն Գյումրին է: 1988թ. դեկտեմբերի 7-ին տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից հետո այն վերականգնվում է:

Երևանի շուրջը ձևավորվել են մի շարք փոքր և միջին մեծության քաղաքներ, որոնք բազմաթիվ արտադրական, մշակութային և այլ կապերով կապված են մայրաքա­ղաքի հետ: Դրանցից են Աբովյանը, Վայոց Ձորի մարզում Է գտնվում առողջարանային քաղաք Ջերմուկը, որը հայտնի է իր բուժիչ հանքային ջրերով:

Մեր հանրապե­տության քաղաքները անընդհատ զարգանում են, բարեկարգվում, հարստանում ժամանակակից շինություններով, ձեռնարկություններով:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Թվարկիր և քարտեզի վրա ցույց տուր Հայաստանի Հանրապետության մարզերը և մարզկենտրոնները:
2. Ինչո՞ւ է մեր հանրապետութան տարածքը բաժանվել մարզերի: Ովքե՞ր են զբաղվում քաղաքների և գյուղերի տարբեր խնդիրների լուծմամբ:
   Բացի այդ, յուրաքանչյուր բնակավայրի խնդիրների լուծմամբ զբաղվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինները՝ քաղաքապետի կամ գյուղապետի գլխավորությամբ:Բացի այդ, յուրաքանչյուր բնակավայրի խնդիրների լուծմամբ զբաղվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինները՝ քաղաքապետի կամ գյուղապետի գլխավորությամբ:
   
3. Կազմիր քո բնակավայրին մոտ գտնվող քաղաքների և գյուղերի ցուցակը:
   Ես բնակվում եմ Աջափնյակում։ Ինձ կից գտնվում է Արագածոտնի մարզը, իսկ քաղաք՝ Աշտարակը։ Գյուղերից գտնվում է՝ Ձորափը(որին նաև անվանում են Աղձք)։
4. Քարտեզի վրա գտի’ր և նշի’ր ՀՀ տարբեր մարզերի առնվազն  10  քաղաքային բնակավայրերի անուններ:

1. Вместо точек вставь нужные слова: он, она, оно, они.

Каждое утро Саша идёт в школу. По дороге oна встречает Колю и Таню. они идут вместе. Вот и школа она большая и красивая. У школьного крыльца растёт высокое дерево. Весной они покрывается зелёными листочками, а к зиме дерево сбрасывает всю листву.

2.Узнай предмет по названным признакам, назови его.

Белый, пушистый, холодный снег .

Тёмная, огромная, грозовая тучь .

Сухое, свежее, душистоеս сено .

Вкусные, лесные, крепкие орех .

Слова для справок: орехи, сено, снег, туча.

3.Прочитай скороговорки. Спиши. Раскрой скобки, выбери нужную букву.

1. Дядя (К, к)Коля дочке (П, п)Поле

Подарил щеночка (К, к)Колли,

Но щенок породы (К, к)колли

Убежал от (П, п)Поли в (П, п)поле.

2.Наш (П, п)Полкан попал в (К, к)капкан.

4.У маленькой Кати появились новые игрушки, но она ещё не придумала им имена. Помоги придумать забавные имена новым игрушкам Кати.

У маленькой Кати был целый зоопарк плюшевых, пушистых, мягких игрушечных зверей. Серый слонёнок Тиблако . Резиновый жираф Фариж . Мягкая плюшевая обезьянка Киплинг. Толстый, набитый опилками бегемот Тостер . Деревянная лошадка зебра Курак . И самая любимая — лохматая шерстяная собачка Никола .

5.Прочитай слова, запиши их в три столбика по родам. Девочка, ручка, книга, журнал, письмо, врач, музей, задание, дом, пальто, тетрадь, день, заря, платье, солнце, яблоко, дядя, бабушка, сын, полка, озеро.
 Девочка ручка день
врач книга заря
дядя журнал солнце
бабушка, письмо озеро
сын музей
задание
дом
пальто
тетрадь
платье
яблоко
полка

6. Напиши по образцу. Образец: —  учитель-учительница

Учитель-учительница, школьник-школница, спортсмен-спортменка, художник-художница, артист-актриса, воспитатель-воспитательница.

Կայծակը չոր ճայթյունով բախվեց ժայռին, մի կողմ շպրտվեց և թաղվեց կանաչ գետնի մեջ։ Ժայռը կարծր էր, կայծակը հազիվ թե կարողացավ գորշ այդ ժայռից պոկել քարի մի երկու (փշուր)։ Ժայռի տակ կանաչ գետինը այդ հովտում ճայթող բոլոր կայծակների գերեզմանոցն էր. գարունների և ամառների բոլոր կայծակները թաղվում էին ժայռի տակ, և մոտիկ կաղնին միշտ, ամեն ճայթյունի վախից սարսափում և, իր մտքում, կաղնի որին շնորհակալ էր լինում ժայռին այն բանի համար, որ նա՝ ժայռը, հովիտ նետվող բոլոր կայծակները ձգում թաղում է իր տակ և կաղնուն փրկում խանձվելուց։

Continue reading »

Արտաշեսյաններից հետո Հայաստանը կառավարող հաջորդ արքայատոհմը Արշակունիներն էին։ Արշակունյաց արքայատոհմը շատ նշանավոր թագավորներ է տվել. Տրդատ I,  Տրդատ III Մեծ, Արշակ II, Պապ և ուրիշներ։ Ժողովուրդը նրանց մասին բազմաթիվ զրույցներ ու առասպելական պատմություններ է ստեղծել։ Երևանի փողոցներից մեկը, ի պատիվ հայ Արշակունի թագավորների, այդ պես էլ կոչվում է` Արշակունյաց պողոտա։  Արշակունյաց արքայատոհմի կառավարման ժամանակաշրջանում շատ նշանավոր գործեր են կատարվել։ Այսպես, Վաղարշակ արքան հիմնադրել է Վաղարշապատ քաղաքը/այժմյան Էջմիածինը/: Տրդատ III Մեծի օրոք Հայաստանում քրիստոնեությունը պետականորեն ընդունվեց որպես պաշտոնական կրոն։ Տրդատ Մեծի որդին` Խոսրով Կոտակը/այսպես էին անվանում կարճահասակ լինելու պատճառով/, հիմնադրեց Դվին մայրաքաղաքը: Քաղաքն այսօր չկա, բայց այդ անունով ուրիշ բնակավայրեր կան։ Նույն արքան է հիմնել նաև Խոսրովի անտառ-արգելոցը, որն այժմ կա:

Արշակունիների հզոր արքաներից է եղել Արշակ երկրորդը: Նրա մասին ժողովուրդը նույնպես ունի ավանդազրույց, որն ունի իրական հիմքեր և հապատասխանում է իրականությանը: Կապված է պարսից Շապուհ արքայի և Արշակի հանդիպման հետ: Պարսից զորեքերը ներխուժում են Հայաստան, բայց չեն կարողանում գրավել երկիրը: Շապուհը դիմում է խորամանկության, և իր մոտ է կանչում հայոց արքային: Արշակ 2-րն էլ, որպեսզի երկրին ավելի մեծ վտանգի տակ չդնի գնում է: Նրանք պայման են կապում: Բայց Պարսից արքան խիստ մտահոգության մեջ էր՝ հայոց Արշակ թագավորը հավատարիմ կմնա՞ իրեն, թե՞ ոչ։ Հայոց թագավորին փորձելու համար նա հրամայում է Հայաստանից հող ու ջուր բերել և շաղ տալ պալա­տական դահլիճի մի մասում, իսկ մյուսը թողնել իր բնական հատակով։ Շապուհը Արշակ թագավորի հետ զբոսնում է այդ դահլիճում։ Երբ նրանք քայլում են պարսկական հողի վրա, Արշակը խեղճանում է, տկա­րանում, ընդունում իր մեղավոր լինելը։ Հենց որ նրանք կանգնում են հայկական հողի վրա, Արշակը միանգամից կերպարանափոխվում է, ըմբոստանում և սպառնում վրեժխնդիր լինել իր նախնիների համար։ Այդպես մի քանի անգամ փորձելով Արշակ թագավորին՝ Շապուհը կարգադրում է փակել նրան հեռավոր Անհուշ բերդում և պահել այնտեղ մինչև կյանքի վերջը։

Արշակին հաջորդում է իր որդի Պապ թագավորը: Որը երկիրը կառավարում է շատ երիտասարդ տարիքում:  Նրան հաջողվում է կարճ ժամանակամիջոցում կարգի բերել ավերված երկիրը, խուսափել պատերազմներից: Եկեղեցուց հողեր է վերցնում, տալիս զինվորականներին, հզորացնում բանակը: Սա իհարկե դուր չէր գալիս շատերին, հատկապես եկեղեցականներին ու Հռոմին: Ի վերջո նրան դավադրաբար սպանում են:

8) 40 րոպե տևողությամբ դասը սկսվեց 11:50: Դասի ճիշտ կեսին դասարան ներս թռավ մի ծիտիկ։ Ե՞րբ դա տեղի ունեցավ:
11 ժամ 50 րոպե+20 րոպե=12 ժամ 10 րոպե
12:10
9)Ուղղանկյան կողմերից մեկը 25 սմ  է,  մյուսը` 18սմ:  Գտիր ուղղանկյան պարագիծը:  
18+25×2=86

10)200 • 9 + 200 – 9 արտահայտության արժեքը կլինի:
200 • 9 + 200 – 9 =1991
11) Արամը մեկ վայրկյանում երեք քայլ է անում: Ինչքա՞ն ժամանակում կանի քսանչորս քայլ:  
24:3=8
12)Գրիր ամենամեծ եռանիշ թիվը, որը բաժանվում է և՛ 5-ի, և՛ 2-ի :
990
990:5=
990:2=
13)  78-24:2+5= 32 արտահայտության մեջ դիր փակագծեր, որ ճիշտ հավասարություն ստացվի:
(78-24):2+5=32
 15) Հաշվիր (2000-40•5):90+380 արտահայտության արժեքը
(2000-40•5):90+380=400

16)Ուղղանկյան երկարությունը 21սմ է,  իսկ լայնությունը 7սմ փոքր է:  Գտիր այդ ուղղանկյան մակերեսը:  

21-7=14 լայնություն
14×21=294 մակերես

17) Մեկ բաժին գաթա պատրաստելու համար Կարինեին անհրաժեշտ է  700 գրամ ալյուր և 10 անգամ պակաս կարագ: Որքա՞ն կարագ է պետք Կարինեին  8 բաժին գաթա պատրաստելու համար:
700:10=70
700×8=5600 ալյուր
70×8=560 կարագ

Ես արել եմ երկու սխալ։
16)Ուղղանկյան երկարությունը 21սմ է,  իսկ լայնությունը 7սմ փոքր է:  Գտիր այդ ուղղանկյան մակերեսը:  
21-7=14 լայնություն
14×21=294 մակերես

Ուրբաթ օրը ընկեր Սոնայի նախաձեռնությամբ այցելեցինք Էրեբունի պատմամշակույթային թանգարան։ Միյայն Նատալին և Լեոն էին բացակայում, այն էլ հարգելից պատճառներով։ Ավտոբուսի մեջ բավականին ուրախ անցավ ։ Նոր խաղ ենք սովորել , որը կաչվում է <<Չինական Չինգաչունգ >> վեջինս էլ խաղում էինք ավտոբուսում ։ Վերջապես հասանք թանգարան ։ Ամնատպավորիչը ինձ համար Արգիշտի առաջինի հիմնած ամրոցն էր և Երևանի վկայական։ Ընկեր Սոնան մեզ պատմել է , թե երբ է հիմնադրվել Էրեբունի թանգարանը։
«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց – թանգարանը հիմնադրվել է 1968թ.։
Էրեբունի թանգարանի շենքը կրկնում է ուրարտական պալատական կառույցների հորինվածքը՝ պահպանելով արտաքին խուլ պատերով ու երդիկավոր հարթ կտուրներով։
Էրեբունիի պեղումներից հայտնաբերված 23 սեպագիր արձանագրություններից 7-ը՝ ներառյալ Երևան քաղաքի ծննդյան վկայագիր համարվող սեպագիր քարը։
Անկեղծ ասած ներկա պահիս չեմ հիշում մոտակա այգու անունը , բայց աղջիկներով հիանալի ժամանակ ենք անցկացրել ՝ ցատկոտել ենք պարան, պիկնիկ ենք արել , իսկ տաղաները ֆուտբոլ են խաղացել դաշտում։
Այսքաններ իմ տպավուրությունները այս ճամփորդությունից։

Իմ քաղցրանո՜ւն,

Իմ բարձրանո՜ւն,

Իմ տառապա՛ծ,

Իմ փառապա՛նծ:

Հների մեջ՝ դու ալեհեր,

Նորերի մեջ՝ նոր ու ջահել.

Դու՝ խաղողի խչմարված վազ,

Վշտերըդ՝ ջուր, ինքըդ ավազ.

Դու՝ բարդենի սաղարթաշատ,

Առուն ի վար փռված փշատ.

Դու՝ կիսավեր ամրոց ու բերդ,

Մագաղաթյա մատյանի թերթ.

Դու՝ Զվարթնոց – ավեր տաճար,

Կոմիտասյան Ծիրանի ծառ.

Դու՝ ջրաղաց խորունկ ձորում,

Դու՝ հորովել անուշ ծորուն,

Փայլ գութանի արծաթ խոփի.

Դու՝ նե՛տ, նիզա՛կ, մկո՛ւնդ կոպիտ,

Դու՝ հայրենի ծխանի ծուխ,

Դու՝ անգի՛ր վեպ, դու՝ Սասնա ծո՜ւռ…

Իմ փառապա՛նծ

Իմ տառապա՛ծ,

Իմ բարձրանո՜ւն,

Իմ քաղցրանո՜ւն:

Դու՝ մրգերի շտեմարան,

Ոսկեվազյան գինու մառան.

Դու՝ թավշե դեղձ, դու՝ փրփուր հաց,

Արտաշատյան խաղող սևաչ.

Դու՝ Սևանի վառվող կոհակ,

Երևանի սյուն ու խոյակ.

Դու՝ հանգրվան, կանչող փարոս,

Դու՝ հայկական գերբ ու դրոշ.

Խոսուն վկա կոտորածի 

Ու վճիտ աչք ցամքած լացի,

Արդարության ահեղ ատյան,

Սրի պատյան,

Սիրո մատյան –

Միշտ հի՛ն ու նո՛ր իմ Հայաստան: 

Իմ ինքնաստուգման  լավ արդյունքը
Մանրամասն լուծում պահանջող արաջադրանք

2)Գտիր ամենամեծ քառանիշ և  ամենափոքր եռանիշ թվերի տարբերությունը: 
9999-100=9899

8) 40 րոպե տևողությամբ դասը սկսվեց 11:50: Դասի ճիշտ կեսին դասարան ներս թռավ մի ծիտիկ։ Ե՞րբ դա տեղի ունեցավ:
40:2=20

11:50+20=12:10
9)Ուղղանկյան կողմերից մեկը 25 սմ  է,  մյուսը` 18սմ:  Գտիր ուղղանկյան պարագիծը:  
25+25+18+18=86

10)200 • 9 + 200 – 9 արտահայտության արժեքը կլինի

200×9=1800
200-9=191
1800+191=1991
11) Արամը մեկ վայրկյանում երեք քայլ է անում: Ինչքա՞ն ժամանակում կանի քսանչորս քայլ:  
24:3=8

 15) Հաշվիր (2000-40•5):90+380 արտահայտության արժեքը

40×5=200
2000-200=1800
1800:90=20
20+380=400

16)Ուղղանկյան երկարությունը 21սմ է,  իսկ լայնությունը 7սմ փոքր է:  Գտիր այդ ուղղանկյան մակերեսը:  

17) Մեկ բաժին գաթա պատրաստելու համար Կարինեին անհրաժեշտ է  700 գրամ ալյուր և 10 անգամ պակաս կարագ: Որքա՞ն կարագ է պետք Կարինեին  8 բաժին գաթա պատրաստելու համար: